Në vend që të zvogëlojë rrezikun, ndalimi i cigareve elektronike po përkeqëson situatën në shumë vende të botës. Nga Europa deri në Australi dhe Kanada, të dhënat janë të qarta: ndalimet e ashpra çojnë në konsum më të lartë të duhanit tradicional dhe zhvillim të tregjeve të zeza me produkte të pasigurta.

🌍 Raste të Botës: Kur ndalimi kthehet në rrezik

– Australi: 92% e tregut të vaping tani është ilegal. Ndalimi ka çuar në mungesë kontrolli të produkteve dhe rritje të përdorimit nga të rinjtë.
– Kanada: Provincat me ndalim shijesh panë rritje të pirjes së duhanit dhe kalim te produkte të pasigurta.
Holande: Pas ndalimit të shijeve, shumë përdorues braktisën vaping-un – disa prej tyre u kthyen te cigaret.
Belgjike, Irlandë, Spanjë: Tregu i zi në rritje, humbje ekonomike, dhe zvogëlim të qasjes për përdoruesit e rritur.

Shembulli i Suedisë: Suksesi i rregullimit të mençur

Suedia është pranë shpalljes si vendi i parë ‘pa duhan’ në BE, me një normë konsumi nën 5%. Kjo u arrit jo me ndalime, por me:
– Licencim të produkteve për 6 muaj përpara se të dalin në treg
– Taksa të llogaritura që ndalojnë aksesin nga të miturit por jo nga të rriturit
– Zbatim rigoroz të ndalimit të pirjes së duhanit në ambientet publike
– Përfshirje të produkteve alternative si snus dhe vaping në politikat e reduktimit të dëmit.

⚠️ Rreziqet për Kosovën nëse nuk vepron me kujdes

– Produkte të pa licencuara dhe të pasigurta mund të dominojnë tregun
– Të rinjtë do kenë më shumë qasje në produkte të paligjshme pa standard
– Konsumatorët do humbasin besimin në tregun legal
– Shteti humbet të ardhura nga taksat
– Shëndeti publik përkeqësohet nga përdorimi i substancave të panjohura

✅ Zgjidhja: Rregullim i rreptë, jo ndalim

Kosova duhet të ndjekë shembujt pozitivë si Suedia, duke ndërtuar një sistem të rregulluar, të sigurt dhe të ekzekutuar në mënyrë të saktë:
– Krijimi i laboratorëve për testim të produkteve
– Licencim brenda 6 muajve për çdo produkt të ri
– Inspektim dhe sanksione për tregun e zi
– Taksa të balancuara dhe kontroll moshe të rreptë
– Fushata edukimi për të rritur dhe të rinj

📣 Përfundim: Ndalo injorancën, jo alternativat më të sigurta

Ndalimet pa kritere krijojnë më shumë rrezik se sa mbrojtje. Kosova ka mundësinë të ndjekë rrugën e suksesit përmes rregullimit të mençur dhe të kontrolluar. Zgjedhja nuk është mes rregullimit apo lirisë së plotë — është mes dështimit të ndalimeve dhe suksesit të strategjive të provuara.